Ελληνίδα ασθενής με βηματοδότη πήγε στο Χάρβαρντ και ανακάλυψε το φάpμακo για τις αρρυθμίες της καρδιάς

ουσίας η οποία φαίνεται να στοχεύει άμεσα στον μηχανισμό γένεσης της αρρυθμίας, ενός μείζονος καρδιολογικού προβλήματος που ταλαιπωρεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Κι αυτό διότι η 33χρονη ερευνήτρια η οποία έχει γίνει γνωστή από την επιστημονική της «εμμονή» στις μυοκαρδιοπάθειες και τις αρρυθμίες, βίωσε στην πιο τρυφερή και δύσκολη ηλικία, εκείνη της εφηβείας, τι σημαίνει να διαγιγνώσκεσαι με καρδιοπάθεια και να ζεις με βηματοδότη.

Η απογοήτευση, το αίσθημα της απόρριψης και της κακοτυχίας που σημάδεψε την Αγγελική Ασημάκη στα 15 της χρόνια, όταν διαγνώστηκε η σοβαρή καρδιοπάθεια από την οποία έπασχε και ξεκίνησε τις επεμβάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, «μεταλλάχθηκαν» μερικά χρόνια αργότερα σε αισιοδοξία, δύναμη και πείσμα να νικήσει τον «εχθρό». «Όταν νοσηλευόμουν στο Ωνάσειο για να υποβληθώ σε εγχείρηση ανοικτής καρδιάς και τοποθέτηση βηματοδότη, το ηθικό μου βρισκόταν στο ναδίρ και πίστευα πως ήμουν το πιο άτυχο κοpίτσι του κόσμου» λέει μιλώντας στο protothema.gr η νεαρή λέκτορας Παθολογοανατομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ των Ηνωμένων Πολιτειών, χωρίς να κρύβει την συγκίνησή της για την μακρά και πετυχημένη πορεία που έχει διανύσει από τότε.

Η οικογενειακή στήριξη της νεαρής καρδιοπαθούς

Η στήριξη και η ενίσχυση που είχε από τους γονείς της ήταν ο καταλυτικός παράγοντας που την έκανε να αλλάξει τρόπο προσέγγισης της ασθένειας της –που άλλωστε θα την συνόδευε όλη της ζωή. «Τα συγχαρητήρια που μου δίνουν για την ακαδημαϊκή πορεία μου ανήκουν ουσιαστικά στους γονείς μου που δεν επέτρεψαν σε κανέναν ούτε και σε μένα φυσικά να ντραπώ για την νόσο και να την κρύβω» λέει πλέον και ζητεί από τους Έλληνες να παραδειγματιστούν και να μάθουν να αγκαλιάζουν τους ασθενείς, όχι να τους στιγματίζουν.

Πλέον οι γονείς της την παρακολουθούν με περηφάνια και συγκίνηση να γράφει την δική της ιστορία στο ερευνητικό πεδίο των αρρυθμιών.  Για την ακρίβεια, έχουν τα μάτια τους στραμμένα στις δύο ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών καθώς στη Βοστώνη είναι η Αγγελική και στην Καλιφόρνια η μεγαλύτερη τους κόρη, Δομνίκη, καθηγήτρια Σεισμολογίας.

Η σκληρη καθημερινότητα με ασθενείς και…πειραματόζωα

Αυτό που ενδεχομένως να μην συνηθίζεται από την οπτική του ζεύγους Ασημάκη -όπως μάλλον κάθε γονιού- είναι η προσήλωση στην επιστήμη και την ιατρική που διακρίνει την ερευνήτρια κόρη τους. Η καθημερινότητά της είναι σκληρή: εργάζεται 7 ημέρες την εβδομάδα, χωρίς άδεια, ρεπό, ξεκούραση παρ’ εκτός 15 ημέρες το καλοκαίρι και δέκα ημέρες τα Χριστούγεννα. Τουλάχιστον 10 ώρες την ημέρα εργάζεται στο νοσοκομείο Beth Israel Deaconess Medical Center της Βοστώνης. Περίπου πέντε ώρες τις αφιερώνει καθημερινά στη συγγραφή δημοσιεύσεων και εργασιών στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής της ιδιότητας στο Χάρβαρντ. Άλλες τόσες μονοπωλεί την ημέρα της η έρευνα και τα πειράματα στο εργαστήριο, άλλοτε με ποντίκια και άλλοτε με ψάρια, τα οποία «πρωταγωνίστησαν» στην πρόσφατη δημοσίευση για τις αρρυθμίες στο διεθνούς κύρους ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine».

Οι μελέτες με τα ψάρια και η ανακάλυψη πιθανής θεραπείας

«Για τη μελέτη μου χρησιμοποίησα 4.800 ψάρια τα οποία πλεονεκτούν σε σχέση με τα ποντίκια στο ότι μεγαλώνουν γρήγορα και η παρακολούθηση της καρδιοπάθειας τους μπορεί να γίνει διά γυμνού οφθαλμού. Τα ψάρια είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να εμφανίζουν αρρυθμιογενή μυοκαρδιοπάθεια δεξιάς κοιλίας. Τους χορηγήσαμε χιλιάδες χημικές ουσίες. Οι περισσότερες ουσίες επέφεραν τον θάνατο των ψαριών, κάποιες άλλες δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα, και μία με τον κωδικό SB216763, αντιμετώπισε την καρδιοπάθεια ενός ψαριού. Στη συνέχεια το πείραμα επαναλήφθηκε σε ποντίκια με το ίδιο θετικό αποτέλεσμα. Το επόμενο βήμα ήταν η χορήγηση του μορίου σε κύτταρα καρδιάς όπου επίσης καταγράφηκαν θετικά αποτελέσματα καθώς αντιστράφηκε η αφύσικη ηλεκτροφυσιολογία των κυττάρων της καρδιάς που σχετίζεται με την αρρυθμία» εξηγεί τη δράση της στο εργαστήριο τα τελευταία δύο χρόνια η κυρία Ασημάκη. Πλέον η πατέντα των μελετών έχει παραχωρηθεί –έναντι μεγάλου τιμήματος- από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ σε πολυεθνική φαρμακευτική εταιρία η οποία θα ξεκινήσει τις μελέτες τοξικότητας της συγκεκριμένης ουσίας στον άνθρωπο και εάν όλα πάνε κατ’ ευχήν σε πέντε χρόνια θα είναι διαθέσιμο το φάρμακο.

Η πορεία απο το Ωνάσειο στο Χάρβαρντ

Οι καρδιακές αρρυθμίες αποτελούν συχνή αιτία ξαφνικού θανάτου, εντούτοις οι επιστήμονες δεν ξέρουν ακριβώς τι είναι εκείνο που τις «πυροδοτεί».  Η μόνη διαθέσιμη θεραπεία για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου είναι ο εμφυτεύσιμος απινιδωτής, μια συσκευή που τροφοδοτεί με ηλεκτρισμό την καρδιά, ώστε να αποκαθιστά τον φυσιολογικό ρυθμό της.

Η Αγγελική Ασημάκη αποφασισμένη να βρει τον άγνωστο μηχανισμό των αρρυθμιών, αρχίζει τις σπουδές της στις αρχές του 2000 στο University College of London στη Βρετανία και συνεχίζει στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Μέντορα της θεωρεί τον καρδιολόγο Νίκο Πρωτονοτάριο, τον γιατρό από τη Νάξο που ανακάλυψε το γονίδιο της μυοκαρδιοπάθειας της δεξιάς κοιλίας, η οποία απαντάται με μεγαλύτερη συχνότητα στα νησιά του Αιγαίου.

Η πολύχρονη ερευνητική της πορεία αποκτά απτά αποτελέσματα το 2009: ανακάλυψε μια μη επεμβατική διαγνωστική εξέταση για την αρρυθμιογενή μυοκαρδιοπάθεια δεξιάς κοιλίας. Μάλιστα, με δική της απόφαση η συγκεκριμένη εξέταση προσφέρεται σε όποιον την χρειάζεται χωρίς κόστος για τον ασθενή. «Αρκεί μόνο να μου αποσταλεί η βιοψία καρδιάς και μέσα σε λίγες μέρες μπορώ να τους απαντήσω, χωρίς κανένα κόστος, αν ο ασθενής έχει μυοκαρδιοπάθεια. Δέχομαι πολλές βιοψίες από όλο τον κόσμο στο νοσοκομείο. Πολλά κέντρα μου ζητούν πλέον και την τεχνογνωσία, με χαρά μου την προσφέρω. Πρόσφατα ήμουν στην Ισπανία για αυτόν τον λόγο» λέει η κυρία Ασημάκη.

Οι δυσκολίες της ασθένειας

Στην Ελλάδα δεν έχει προσκληθεί ακόμη, όμως της αρκεί όπως αναφέρει “η αναγνώριση απο την πατρίδα μου, τα μπράβο των Ελλήνων σε κάθε επιστημονικό μου βήμα». Εκτός από την σκληρή και μοναχική διαδρομή της ως ερευνήτρια η 33χρονη έχει και μία ανάλογη διαδρομή ως ασθενής. «Η ζωή μου δεν είναι εύκολη. Το πρόβλημά μου με ακολουθεί. Στην ηλικία των 25 ετών υπέστην εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση, πνευμονική εμβολή και παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Πριν από έξι εβδομάδες υποβλήθηκα σε επέμβαση, ενώ άλλη έχει προγραμματιστεί και για τον Δεκέμβριο» λέει η κυρία Ασημάκη, προσθέτοντας ωστόσο με χιούμορ ότι «στο ενδιάμεσο πρέπει να ολοκληρώσω μελέτες και δημοσιεύσεις» και αποδεικνύοντας εμπράκτως ότι η αγάπη για τη ζωή μπορεί να γεννήσει την αγάπη για την επιστήμη  – ή και το αντίστροφο στην περίπτωσή της…

[protothema]