
τις 27 Φεβρουαρίου 1943 έφευγε από τη ζωή, σε ηλικία 84 ετών, ο σπουδαίος Έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς. Ήταν βαριά άρρωστος όταν τον συνάντησε ο χάρος στο σπίτι του, στην οδό Περιάνδρου 3 στην Πλάκα. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 9 Φεβρουαρίου του 1943, είχε πάρει τη γυναίκα του Μαρία.
Το νέο του θανάτου του επιφανέστερου ποιητή της γενιάς του 1880 κυκλοφόρησε με αστραπιαία ταχύτητα στην κατοχική Αθήνα. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.
Από νωρίς το πρωί της 28ης Φεβρουαρίου πλήθος λαού άρχισε να συγκεντρώνεται στο Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας για να αποτίσει το ύστατο χαίρε στον μεγάλο ποιητή, αλλά και για να εκφράσει τα αντικατοχικά του αισθήματα.
Στις 11 το πρωί άρχισε η νεκρώσιμος ακολουθία, χοροσταντούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνού. Ο πνευματικός κόσμος της χώρας έδωσε βροντερό «παρών»: Σπύρος Μελάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Σικελιανός, Ηλίας Βενέζης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, κ.ά.
Άγγελος Σικελιανός
Οι επίσημες αρχές, προσπαθώντας να περιορίσουν το νόημα της παλλαϊκής συγκέντρωσης, εκπροσωπήθηκαν στην κηδεία από τον ίδιο τον δοτό πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο και από εκπροσώπους των γερμανικών και ιταλικών κατοχικών δυνάμεων.
Αυτό δεν απέτρεψε τη μετατροπή της κηδείας σε εκδήλωση πατριωτικής έξαρσης.
«Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα» είπε εύστοχα ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός (1884-1951), δίνοντας το πνεύμα ομόθυμης παρουσίας του λαού στην κηδεία. Και «με μια φωνή όσο ποτέ δυνατή» απήγγειλε το ποίημα Παλαμάς, που είχε γράψει τα χαράματα της 28ης Φεβρουαρίου προς τιμήν του μεγάλου ποιητή:
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;
Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ’ αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ’ τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ’ ένα μόνο ανασασμόν: «Ο Παλαμάς !»,
ν’ αντιβογκήσει τ’ όνομά του η οικουμένη !
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει…
κι ακέριος φλέγεται ως με τ’ άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.
Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,
που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Στη συνέχεια, ο ποιητής Σωτήρης Σκίπης (1881-1952), από τους τελευταίους εκπροσώπους της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, απήγγειλε συγκλονιστικά το ποίημά του Στον Κωστή Παλαμά.
Μέσ’ από τα κάγκελλα τ’ αόρατα
της απέραντής μας φυλακής,
μέσα στο κελί το σκοτεινό μας,
δεν εβάσταξες στον πόνο της Φυλής
κι έπεσες σα δρυς
από τα χτυπήματα
κάποιων μαύρων ξυλοκόπων
στο σκοτάδι της νυχτιάς της τραγικής,
δίχως να προσμείνεις την αχτίδα
της καινούργιας Χαραυγής.
Κι έπεσες καθώς από σεισμό
πέφτει μια μαρμάρινη κολόνα
κάποιου πανάρχαιου ναού.
Σα ναός, οπού χτυπιέται
απ’ τα βόλια των βαρβάρων.
Σαν τον Παρθενώνα,
ήρωα, ποιητή του Αιώνα.
Μάτια στερεμένα από τις τόσες
συμφορές,
δάκρυα δε θα χύσουνε για Σένα.
Θα σε κλάψουνε μια μέρα
οι ίδιοι αυτοί που μας σκοτώνουν
έναν – ένα,
σαν ξυπνήσουν απ’ τη μέθη τους
κι αντικρύσουν τι ερημιές
εσκορπίσανε στο διάβα τους
σ’ αναρίθμητες καρδιές.
Φεύγεις, πας για το ταξίδι σου
το Αχερούσιο, το στερνό,
ω πρωτότοκε αδερφέ μας,
όμως κοίτα πώς ξοπίσω σου
οι Έλληνες σε χαιρετάνε.
Ο καθένας ένα στίχο σου
ψέλνοντας μελωδικό,
σε ξεπροβοδάνε
με τα μύρια σου τραγούδια,
που βουίζουν σα μελίσσια
πάνω απ’ Απριλιού λουλούδια,
σα να προμηνάνε την Ανάσταση,
ω μεγάλε ραψωδέ μας.
Όταν τελείωσε η νεκρώσιμη ακολουθία, ο Σπύρος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός και νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε, ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την κόψη…». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά –περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος– ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος. Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε Ζήτω η Ελευθερία!».
-
LIFESTYLE
Θεοδώρα Μαρτίκα: “Μου εύχονται ο Σπύρος να πάρει όλα τα φάρμακα του φαρμακείου και να πάθει καρκίνο”
-
LIFESTYLE
Άλλαξε μύτη και δόντια, διόρθωσε το μακιγιάζ: Τη Ζυγούλη, 25 χρόνια πριν, δε θα την αναγνώριζε ούτε ο Ρουβάς
-
LIFESTYLE
Ρούλα Κορομηλά για βραβεία Mad: «Δεν έχω ξαναδεί καλλιτέχνες να κυκλοφορούν με 15 μπράβους»
-
ΕΛΛΑΔΑ
Δολοφονία στο Κουκάκι: «Σκότωσα τη μητέρα σου!», είπε στον γιο του ο 55χρονος που μαχαίρωσε τη σύζυγό του
-
LIFESTYLE
Αγαπητό MAD, τι περιμένεις όταν αποθεώνεις τα σκουπίδια;
-
LIFESTYLE
Γιώργος Κωνσταντίνου: «Μέχρι τα 18, έζησα βασανιστικά χρόνια με τη γιαγιά μου, είχαμε σκοτωμούς στο σπίτι»
-
LIFESTYLE
Τέλος από την τηλεόραση οι τράπερ, οι Light, Snik, Trannos μετά το ξύλο στα βραβεία
-
LIFESTYLE
MAD: Σοκάpουν οι μάρτυρες – «Είδα oπλo, είδα την Παπαρίζου να γρoνθoκοπείται, κατέβασα κάτω την Τάμτα»
-
ΑΘΛΗΤΙΚΑ
Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Υγρού Στίβου: Συγκλονιστικές εικόνες από τη διάσωση διαγωνιζόμενης που λιποθύμησε στο νερό
-
ΕΛΛΑΔΑ
Κλειδωμένη 42 χρόνια σε ένα δωμάτιο: Νέο Κωσταλέξι στη Λάρισα, μητέρα κρατούσε φυλακισμένη την κόρη της (video)
-
PEOPLE
Το χρυσό μετάλλιο στο PowerPoint στη χώρα μας κατέκτησε 16χρονος και πάει στο παγκόσμιο πρωτάθλημα
-
LIFESTYLE
Πέτρος Φιλιππίδης: «Η Ελπίδα Νίνου έμαθε ότι είχε παράλληλη σχέση – Κόντεψε να μας σκοτώσει»
-
LIFESTYLE
Το ‘πε και το ‘κανε: Η Δανάη Μπάρκα χτύπησε, on air, τατουάζ στο μπούτι και το σχέδιο τα… λέει όλα
-
LIFESTYLE
Τέλος τα φίλτρα που την έκαναν 25αρα: Έτσι εivαι η Νατάσα Θεοδωρίδου χωρίς ρετούς
-
LIFESTYLE
Κόνι Μεταξά: «Με τον Μάριο Καπότση δεν έχουμε κανένα κοινό, στο πρόσωπό του βλέπω τον καλύτερό μου φίλο»
-
LIFESTYLE
Βρισηίδα Ανδριώτου: «Ο Σπύρος Μαρτίκας ήταν η σχέση μου, ο σύντροφός μου, το αγόρι μου, ο άνδρας μου»
-
LIFESTYLE
Μετανάστης, πατέρας 3 παιδιών: Ένας άλλος ο Γιώργος Τσάκας του Big Brother 21 χρόνια μετά τη νίκη του
-
LIFESTYLE
Αθλητής στον Παναθηναϊκό: Ο γιος του Βασίλη Μπισμπίκη μεγάλωσε και κάνει περήφανους τους γονείς του
-
LIFESTYLE
Ξανθιά και χωρίς το μονόφρυδο: Την Σοφία Χατζηπαντελή, 5 χρόνια πριν, δεν θα την γνώριζε ούτε η Βίκυ Καγιά
-
LIFESTYLE
Σε πελάγη ευτυχίας η Πάολα: Η γνωριμία με τον νέο της σύντροφο, τα ευχάριστα νέα και η συγκατοίκηση
-
ΕΛΛΑΔΑ
Λέκτορας του ΑΠΘ έκανε μάθημα με το μωρό φοιτήτριάς της στην αγκαλιά
-
LIFESTYLE
Παντρεύεται o Χρήστος Χολίδης: H άγνωστη γυναίκα που του έκλεψε την καρδιά και η «κρυφή» σχέση εδώ και 2 χρόνια
-
LIFESTYLE
Κόνι Μεταξά: Ο γάμος στην Κρήτη, οι 200 καλεσμένοι, οι 6 κουμπάροι, το νυφικό και τα παιδιά που… απαγοpεύονται
-
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
«Μπορεί να περνούν τον άντρα μου για παππού μου, αλλά είναι ο έρωτας της ζωής μου»
-
LIFESTYLE
Ο Κωνσταντίνος Αργυρός δωρίζει για τα αδέσποτα μέρος της αμοιβής του από τη συναυλία στο Καυτανζόγλειο
-
LIFESTYLE
Σίσσυ Χρηστίδου για την Λατινοπούλου – «Το πως αισθάνεται η Δανάη με το σώμα της αφορά μόνο την Δανάη»
-
ΕΛΛΑΔΑ
Αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών: Απευθείας στο ταμείο η επιδότηση – Από την Τρίτη ξεκινούν οι αιτήσεις
-
LIFESTYLE
Θανάσης Βισκαδουράκης για Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο: «Για μένα είναι ο μπαμπάς μου, με μεγάλωσε κοντά του»
-
ΔΙΑΦΟΡΑ
Ελληνική Μυθολογία: Από που προήλθε το όνομα της Ιταλίας;
-
ΔΙΑΦΟΡΑ
Πoιο ήταν το «μαρτύριο του Ταντάλου» και γιατί τον καταράστηκε ο Δίας